Η Παγκόσμια Ημέρα για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία, χθες 28 Απριλίου, βρήκε τη χώρα μας με αυξημένα εργατικά ατυχήματα και απαράδεκτα ελλιπή στατιστική καταγραφή.
Σύμφωνα με την ανεξάρτητη διαρκή επιστημονική έρευνα της ΟΣΕΤΕΕ και τα στοιχεία που παραθέτει ο πρόεδρός της, μέχρι σήμερα τουλάχιστον 38 εργαζόμενοι έχασαν τη ζωή τους στη δουλειά από την αρχή του έτους στη χώρα μας, ενώ 69 τραυματίστηκαν σοβαρά. Το 2022 σε μια έκρηξη των εργατικών δυστυχημάτων οι νεκροί ανήλθαν σε 104 και οι σοβαρά τραυματίες σε 140, ενώ το 2023 παρατηρήθηκε περαιτέρω κλιμάκωση με 179 ανθρώπους να χάνουν τη ζωή τους στην εργασία και 287 να τραυματίζονται σοβαρά.
Από τη στατιστική ανάλυση των στοιχείων η ΟΣΕΤΕΕ συμπεραίνει ότι έχουμε μια διατήρηση των υψηλών αρνητικών δεικτών, στοιχείο μη αντιστρεψιμότητας της κατάστασης καθώς υπολογίζεται ότι έως το τέλος του έτους ο αριθμός των θυμάτων θα κυμανθεί κοντά στα υψηλά του 2023, ενώ παρατηρείται ιδιαίτερη αύξηση στους σοβαρά τραυματίες την εξέλιξη της κατάστασης της υγείας των οποίων δεν έχουμε τον μηχανισμό να παρακολουθήσουμε.
«Ο αγροτικός κλάδος παραμένει ιδιαίτερα υψηλά με 27 θύματα το 2022, άλλα 44 το 2023 και 11 έως σήμερα το 2024, σε ένα ζήτημα που ενώ το έχουμε αναδείξει από το 2019 σε ημερίδα στο Εργατικό Κέντρο Καστοριάς και το τονίζουμε καθημερινά, κανείς δεν έχει ασχοληθεί με την αντιμετώπισή του. Σε θέση αρνητικού πρωταγωνιστή έχει περάσει φέτος ο τεχνικός κλάδος, καθώς 13 εργαζόμενοι έχασαν τη ζωή τους το 2024 σε μικρά οικοδομικά ή άλλα έργα.
»Η πλειονότητα των θυμάτων είναι μετανάστες, εργάτες χαμηλού μορφωτικού υπόβαθρου, χαμηλά αμειβόμενοι, ανασφάλιστοι πολλές φορές, δίχως τη δυνατότητα οργάνωσης σε συλλογικούς φορείς εργαζομένων. Παράλληλα στις εκθέσεις του υπουργείου Εργασίας παρουσιάζονται μηδενικά στοιχεία στην καταγραφή των θανάτων από επαγγελματικές ασθένειες στη χώρα, όταν η εκτίμηση από τη διαρκή έρευνα της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO) σε συνεργασία με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία (EU-OSHA) υπολογίζει σε περίπου 2.500 τους θανάτους από επαγγελματικές νόσους στην Ελλάδα» σημειώνει ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας, Ανδρέας Στοϊμενίδης.
Εξαιρετικά αποκαλυπτικός για το αλαλούμ στοιχείων και την απόλυτη επίσημη αδιαφορία που επικρατεί ως προς τις επαγγελματικές ασθένειες είναι ο Βασίλης Δρακόπουλος, ειδικός ιατρός εργασίας, αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ιατρικής της Εργασίας και Περιβάλλοντος και μέλος της διοίκησης του ΕΛΙΝΥΑΕ.
«Στις καταγραφές των εργατικών ατυχημάτων και στις μη καταγραφές των επαγγελματικών ασθενειών και της επαγγελματικής θνησιμότητας εμφανίζουμε στην Ε.Ε. και παγκοσμίως στη ΔΟΕ εικόνα τριτοκοσμικής χώρας.
Η Ελλάδα είναι σχεδόν η μοναδική χώρα της Ε.Ε. που δεν αναφέρει στη Eurostat ούτε μία επαγγελματική ασθένεια και καταλαμβάνει δυστυχώς άλλη μια αρνητική πρωτιά στην Ε.Ε. Εχει γίνει αντικείμενο ειρωνικών σχολιασμών από τους ευρωπαϊκούς (Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια και την Υγεία στους Χώρους Εργασίας, EU-OSHA) και τους διεθνείς οργανισμούς λόγω των «ιδανικών συνθηκών εργασίας» που προβάλλονται και έχουν ως αποτέλεσμα την εμφάνιση μηδαμινού αριθμού εργατικών ατυχημάτων και μηδενικού αριθμού επαγγελματικών ασθενειών και συνεπακόλουθα μηδενικής επαγγελματικής θνησιμότητας από αυτές» σημειώνει ο Β. Δρακόπουλος.
«Οι νομοθετικές ρυθμίσεις, οι οποίες δεν εφαρμόζονται ή καταστρατηγούνται από την ίδια την πολιτεία, τους εργοδότες και κάποιους επιτήδειους που κερδοσκοπούν με αυτή την κατάσταση, από μόνες τους δεν μπορούν να έχουν κάποιο αποτέλεσμα. Η κύρωση των Συμβάσεων της ΔΟΕ (π.χ. των 190 και 187) και η ενσωμάτωση Ευρωπαϊκών Οδηγιών ως «κερασάκια στην τούρτα» αντεργατικών νομοσχεδίων δεν λύνουν κανένα πρόβλημα. Αντιθέτως αυξάνουν την αναξιοπιστία της χώρας μας στους ευρωπαϊκούς και διεθνείς οργανισμούς».
Ρωτήσαμε τον ειδικό γιατρό εργασίας και σύμβουλο διοίκησης του ΕΛΙΝΥΑΕ τι πρέπει να γίνει.
«Είναι αναγκαία η ουσιαστική παρέμβαση της πολιτείας με τους ελεγκτικούς μηχανισμούς της, οι οποίοι ναι μεν «αναβαθμίζονται» σε ανεξάρτητες αρχές, αλλά δεν διαθέτουν τον ελάχιστο απαραίτητο τεχνικό εξοπλισμό για να κάνουν έναν στοιχειώδη έλεγχο των συνθηκών εργασίας (ή μήπως σκοπίμως δεν τον δημιουργούν και περί άλλα τυρβάζουν;) Είναι αναγκαία η δημιουργία του Ταμείου Ασφάλισης του Επαγγελματικού Κινδύνου, το οποίο όλο εξαγγέλλεται, αλλά ποτέ δεν δημιουργείται. Είναι αναγκαία η ενίσχυση και η δημιουργία φορέων, δομών και οργανισμών για την ΥΑΕ» απαντά ο κ. Δρακόπουλος
Το πρόβλημα, όπως αποκαλύπτει και στην προδημοσιευμένη μελέτη του για την εκτίμηση της επαγγελματικής νοσηρότητας και θνησιμότητας στην Ελλάδα, δεν αφορά μόνο τις επαγγελματικές ασθένειες.
«Τα θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα που αποτελούν την εμφανή κορυφή του παγόβουνου, τα εργατικά ατυχήματα και οι θανατηφόρες επαγγελματικές ασθένειες, παρότι εξοβελίζονται, δεν καταγράφονται και υποτιμούνται, είναι παρούσες καταστάσεις και στη χώρα μας και σκοτώνουν χιλιάδες εργαζόμενους κάθε έτος. Η χρόνια πλέον λογική της στρουθοκαμήλου της πολιτείας κοστίζει πολύ στη χώρα. Σε οικονομικούς πόρους και κυρίως σε ανθρώπινους πόρους με σοβαρές βλάβες της υγείας, βαριές αναπηρίες και βέβαια δυσαναπλήρωτες απώλειες ανθρώπινων ζωών. Κόστος βαρύ και για τους εργαζόμενους και για τη χώρα.
Η μελέτη, αξιοποιώντας τα στοιχεία για τα έτη στα οποία υπάρχουν στοιχεία, καταγράφει με το εξής παράδειγμα τη χαοτική εικόνα: «H ΕΛΣΤΑΤ δίνει στη Eurostat και στην ILOSTAT τον ίδιο αριθμό εργατικών ατυχημάτων, διαφορετικό όμως από αυτόν που καταγράφει η ίδια, διαφορετικό από αυτόν που καταγράφει το ΣΕΠΕ και διαφορετικό από αυτόν που καταγράφει το ΙΚΑ το 2017. Δίνει υπερδιπλάσιο αριθμό εργατικών ατυχημάτων από το 2009-2013, πολύ μικρότερο αριθμό από το 2014-2018 και τα ίδια που καταγράφει η ΕΛΣΤΑΤ το 2019-2021, ελαφρώς λιγότερα από αυτά που καταγράφει ο ΕΦΚΑ και λιγότερα από τα μισά που καταγράφει το ΣΕΠΕ.
Μελετώντας τις καταγραφές των εργατικών και των θανατηφόρων εργατικών ατυχημάτων στη Eurostat για την Ε.Ε. τα έτη 2010-2020 διαπιστώνουμε πως η χώρα μας βρίσκεται την περίοδο 2010-2020 στην 4η θέση από το τέλος στα εργατικά ατυχήματα (198 ανά 100.000 απασχολούμενους έναντι 1.260 του μέσου όρου των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών) και στην 3η θέση από το τέλος στα θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα (0,93 ανά 100.000 απασχολούμενους έναντι 2,33 του μέσου όρου των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών). Ωστόσο στην ιστοσελίδα της ΔΟΕ η χώρα μας βρίσκεται στην 55η θέση ανάμεσα σε 77 χώρες στα εργατικά ατυχήματα (117 ανά 100.000 εργαζόμενους έναντι 1.001 του μέσου όρου των υπόλοιπων 77 χωρών του πίνακα) και στην 70ή θέση ανάμεσα σε 74 χώρες στα θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα (0,6 ανά 100.000 εργαζόμενους έναντι 3,30 του μέσου όρου των υπόλοιπων 74 χωρών).
Θολή εικόνα προκύπτει από τις καταγραφές των εργατικών ατυχημάτων (θανατηφόρων και μη) από τον ΕΦΚΑ, ο οποίος καταγράφει τον μεγαλύτερο αριθμό εργατικών ατυχημάτων, την ώρα που το ΣΕΠΕ καταγράφει τον μεγαλύτερο αριθμό θανατηφόρων εργατικών ατυχημάτων, ενώ η ΕΛΣΤΑΤ εμφανίζει διαφορετικό αριθμό από τους δύο προαναφερθέντες φορείς και δίνει στη Eurostat και την ILOSTAT υπερδιπλάσιο αριθμό για κάποια έτη, μικρότερο αριθμό για λίγα έτη μετά και τον ίδιο αριθμό με τις δικές της καταγραφές για τα δύο τελευταία έτη.
Σε ό,τι αφορά τα θανατηφόρα (τα οποία λόγω του κοινωνικού αντίκτυπου και της έκτασης που καταλαμβάνουν με τη βαρύτητά τους στον έντυπο και λιγότερο στον ηλεκτρονικό Τύπο έχουν μια σχετικά μεγαλύτερη καταγραφή), η ΕΛΣΤΑΤ καταγράφει σχεδόν τα μισά από το ΣΕΠΕ και δίνει στη Eurostat και την ILOSTAT διαχρονικά από το 1/3 έως τα 2/3 τα τελευταία έτη. Τα καταγραφόμενα στη Eurostat (από την ΕΛΣΤΑΤ) εργατικά ατυχήματα (Μ. Ο. των ετών 2010-2020) είναι υποπολλαπλάσια των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών».
Αόρατες οι επαγγελματικές ασθένειες
Ποια είναι η κατάσταση των επαγγελματικών ασθενειών στη χώρα μας εξηγεί αναλυτικά στη μελέτη του ο Βασίλης Δρακόπουλος.
«Στοιχεία για τον αριθμό των επαγγελματικών ασθενειών στη χώρα μας δεν υπάρχουν. Καμία καταγραφή ή αναφορά δεν υπάρχει ούτε στην Ανεξάρτητη Αρχή Επιθεώρηση Εργασίας (ή στο παλιό ΣΕΠΕ) ούτε στην ΕΛΣΤΑΤ.
Στην ιστοσελίδα του ΕΦΚΑ δεν υπάρχει καμία παραπομπή σε επαγγελματικές ασθένειες (καταγράφονται μόνο στοιχεία για τα εργατικά ατυχήματα έως το 2019). Ακόμα και οι ελάχιστες, υποτυπώδεις καταγραφές των επαγγελματικών ασθενειών μόνο από το ΙΚΑ μάς δίνουν κάποια στοιχεία έως το 2009. Καταγραφές (αντίστοιχες των εργατικών ατυχημάτων) για τις επαγγελματικές ασθένειες στη χώρα μας δεν βρήκαμε ούτε στη Eurostat, ούτε στην ILOSTAT.
Είναι γνωστό σε όσους ασχολούνται με την υγεία και ασφάλεια της εργασίας πως η επαγγελματική νοσηρότητα, σε άλλες χώρες περισσότερο και σε άλλες λιγότερο, δεν αναγνωρίζεται επαρκώς, υποκαταγράφεται και δεν αποζημιώνεται. Ετσι δεν μπορούμε να έχουμε την πραγματική εικόνα της κατάστασης ούτως ώστε να συζητηθεί, να εξεταστεί, να υπάρξουν επιστημονικές προτάσεις και να παραχθούν πολιτικές για την εξάλειψη ή μείωσή της.
Στον τομέα της επαγγελματικής νοσηρότητας υπάρχει ένα πολύ μεγάλο πλεονέκτημα -σε σχέση με τη γενικότερη νοσηρότητα- και αυτό είναι ότι μπορεί (τεχνικά και επιστημονικά) να γίνει απόλυτη πρόληψη σε όλα ανεξαιρέτως τα εργατικά ατυχήματα-τραυματισμούς και σε όλες τις επαγγελματικές ασθένειες».
«Να θυμάσαι τους πεθαμένους, να μάχεσαι για τους ζωντανούς»
Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία είναι αφιερωμένη στην κλιματική αλλαγή και όπως μας θυμίζει ο Ανδρέας Στοϊμενίδης έλκει την καταγωγή της από τη Διεθνή Ημέρα Μνήμης Εργατών, που εορτάζεται την ίδια ημερομηνία από το 1984. Η πρωτοβουλία ανήκε στο συνδικαλιστικό σωματείο των δημοσίων υπαλλήλων του Καναδά, οι οποίοι καθιέρωσαν την 28η Απριλίου ως Μέρα Μνήμης Εργατών (Worker’s Memorial Day) για να τιμήσουν τους νεκρούς των εργατικών ατυχημάτων. Η 28η Απριλίου επελέγη συμβολικά επειδή την ημερομηνία αυτή του 1914 ψηφίστηκε από την καναδική Βουλή ο νόμος για την αποζημίωση των εργαζομένων από εργατικά ατυχήματα.
Σύντομα ο εορτασμός υιοθετήθηκε από τα συνδικάτα των ΗΠΑ και στη συνέχεια από τη Διεθνή Ενωση Ελεύθερων Συνδικάτων με το σύνθημα «Να θυμάσαι τους πεθαμένους, να μάχεσαι για τους ζωντανούς». Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (Οργανισμός του ΟΗΕ) υιοθέτησε με τη σειρά της την ημέρα αυτή και από το 2001 την καθιέρωσε ως Παγκόσμια Ημέρα για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία, προκειμένου να διευρύνει το περιεχόμενό της με την ιδέα της αειφόρου εργασίας.
Δυστυχήματα που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή
«Σύμφωνα με την έρευνα της ΟΣΕΤΕΕ, 21 εργαζόμενοι έχασαν τη ζωή τους στην Ελλάδα το 2023 από δυστυχήματα που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή. Υστερα από διεκδίκησή μας η τακτική, τυπική εγκύκλιος για τη θερμική καταπόνηση εξελίχθηκε, έστω καθυστερημένα, στη σχετική Υπουργική Απόφαση η οποία αιφνιδιαστικά περιορίστηκε ειδικά στο φαινόμενο “Κλέων”.
»Το υψηλότατο θερμοκρασιακό όριο των 40 βαθμών Κελσίου για τη διακοπή των εργασιών, η υπογραφή της απόφασης στο μέσο του καλοκαιριού και η αδυναμία του ΣΕΠΕ να προλάβει να την εφαρμόσει ουσιαστικά κατέστησαν την Υ.Α. αναποτελεσματική. Η κλιματική αλλαγή όμως δεν αφορά μόνο ένα φαινόμενο για μια χρονική διάρκεια, ούτε μόνο τις εξαιρετικά υψηλές θερμοκρασίες. Αφορά και τις μεγάλες βροχοπτώσεις, τα πλημμυρικά φαινόμενα και τα επεισόδια ρύπανσης του ατμοσφαιρικού αέρα όπως το πρόσφατο που εξελίχθηκε στην Αττική και τη νότια Ελλάδα.
»Για όλα τα ζητήματα ΥΑΕ που αναδεικνύονται σε αυτές τις καταστάσεις πρέπει να υπάρχει νομοθετική πρόνοια για την αντιμετώπισή τους. Στο Βέλγιο και στην Κύπρο έχει ψηφιστεί σχετικός νόμος, ενώ τον Μάιο του 2023 ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία ύστερα από πρότασή μας εξέδωσε οδηγό για την κλιματική αλλαγή μεταφρασμένο και στα ελληνικά.
»Η προπαρασκευαστική επιτροπή, που συγκροτήθηκε από το 2018 με τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων, του υπουργείου Εργασίας και ειδικών επιστημόνων, έχει έτοιμο πλήρες σχετικό νομοσχέδιο το οποίο επιτέλους πρέπει να κατατεθεί στο Κοινοβούλιο προς ψήφιση. Το νομοθετικό πλαίσιο για την ΥΑΕ στην Κλιματική Κρίση απαιτείται να γίνει πληρέστερο και να αναβαθμιστεί εγκαίρως σε νόμο, ο οποίος πρέπει στη συνέχεια να εφαρμοστεί».
Πηγή: efsyn.gr