Σήμερα: 29/03/2024
Παρασκευή, 01 Ιουνίου 2018 08:50

Η (παρα)κρατική δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη

Γράφτηκε από τον

.jpg

Ιωάννα Θώμου

Ο Γρηγόρης Λαμπράκης, όπως και άλλοι αγωνιστές της Αριστεράς και του κινήματος, είχαν στοχοποιηθεί από τους κρατικούς και παρακρατικούς μηχανισμούς, που αναλάμβαναν τη βρόμικη δουλειά, αποτελούμενοι συχνά από συνεργάτες των ναζί. Οι δολοφόνοι του Γρ. Λαμπράκη στη Θεσσαλονίκη ήταν τέτοια στοιχεία, τα οποία όμως δρούσαν υπό τις οδηγίες και την κάλυψη της αστυνομίας και της ΕΡΕ.

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ

1961 – ο Γρηγόρης Λαμπράκης εκλέγεται βουλευτής του ΠΑΜΕ (Πανδημοκρατικό Αγροτικό Μέτωπο Ελλάδος), εκλογικό συνασπισμό με κορμό την ΕΔΑ

1963, 21η Απριλίου – απαγορεύεται η Μαραθώνια πορεία ειρήνης, συλλαμβάνεται για μερικές ώρες ο Γρ. Λαμπράκης που αψήφησε την απαγόρευση

1963, 22 Μαΐου – θανάσιμος τραυματισμός του Γρ. Λαμπράκη στη Θεσσαλονίκη από όργανα της ακροδεξιάς οργάνωσης «Καρφίτσα», μετά από κρατικό σχέδιο

1963, 27 Μαΐου – ο αγωνιστής αφήνει την τελευταία του πνοή στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ

1964, Σεπτέμβριος – ίδρυση της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη

Ήταν ολοφάνερη η ευθύνη της κυβέρνησης της ΕΡΕ και προσωπικά του Καραμανλή, το πολιτικό γραφείο του οποίου οργάνωνε και καθοδηγούσε τις παρακρατικές οργανώσεις

«Προσοχή, προσοχή. Εδώ βουλευτής Λαμπράκης. Σαν εκπρόσωπος του Έθνους και του Λαού, καταγγέλλω ότι υπάρχει σχέδιο δολοφονίας μου…», δήλωνε το βράδυ της 22 Μάη 1963, ο βουλευτής ΕΔΑ Γρηγόρης Λαμπράκης, από την εκδήλωση των «Φίλων της Ειρήνης» στη έδρα του Δημοκρατικού Συνδικαλιστικού Κινήματος στη Θεσσαλονίκη, στη συμβολή των οδών Σπανδωνή και Ερμού. Λίγες ώρα μετά θα ήταν στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ βαριά τραυματισμένος από τα δολοφονικά χτυπήματα των παρακρατικών. Πέντε μέρες άντεξε ο δυνατός γιατρός και στις 27 Μάη υπέκυψε στα τραύματά του.

Ο Γρηγόρης Λαμπράκης ήταν γυναικολόγος, αλλά και κορυφαίος αθλητής στίβου, βαλκανιονίκης και κάτοχος του πανελλήνιου ρεκόρ στο άλμα εις μήκος για 23 χρόνια. Στελέχωσε το κίνημα ειρήνης που συγκρούονταν με το κλίμα του Ψυχρού Πολέμου και των επεμβάσεων ΗΠΑ-ΝΑΤΟ συμμετέχοντας στην ίδρυση της ΕΕΔΥΕ, της Ελληνικής Επιτροπής για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη. Στις εκλογές «βίας και νοθείας» του 1961 εκλέχτηκε βουλευτής Πειραιά με το ΠΑΜΕ (Πανδημοκρατικό Αγροτικό Μέτωπο Ελλάδος), τον εκλογικό συνασπισμό με κορμό την ΕΔΑ.

Βρισκόταν στο στόχαστρο του μετεμφυλιακού καθεστώτος, με τον ακραίο αντικομμουνισμό και αυταρχισμό. Για την ΕΡΕ του Κ. Καραμανλή που κυβερνούσε ελέω νοθείας, το στρατό και το παλάτι, ο εμφύλιος συνεχιζόταν και οι αριστεροί ήταν πολίτες β’ κατηγορίας και «μιάσματα», όπως είπε το 1966 ο πρώην βασιλιάς Κωνσταντίνος Γλίξμπουργκ. Η συμμετοχή του Λαμπράκη στο κίνημα αλληλεγγύης στο φυλακισμένο αγωνιστή Α. Αμπατιέλο και η παλικαρίσια στάση του στη Βουλή απέναντι στους τραμπουκισμούς του βουλευτή της ΕΡΕ Κ. Παπαδόπουλου, γερμανοντυμένου της Κατοχής, τον είχαν στοχοποιήσει. Την οργή της κυβέρνησης προκαλούσαν οι διεθνείς πρωτοβουλίες του κινήματος Ειρήνης.

Στις 21 Απρίλη ήταν προγραμματισμένη η 1η Μαραθώνια πορεία ειρήνης για την οποία κατέφθαναν αγωνιστές από διάφορες χώρες. Η κυβέρνηση Καραμανλή είχε απαγορεύσει την πορεία και άρχισε να απελαύνει τις ξένες αντιπροσωπίες. Η Αθήνα βρέθηκε σε καθεστώς αστυνομοκρατίας, ενώ επιστρατεύονται και τα πρώτα ΜΑΤ της εποχής, που «προστατεύουν» ολόκληρο το δρόμο που θα διεξαγόταν ο Μαραθώνιος. Η Αθήνα τελούσε υπό καθεστώς τρομοκρατίας και ο κόσμος που αμφισβητούσε τις εντολές διώχνονταν βίαια. Όμως, ο βουλευτής Λαμπράκης παρακούει όλες αυτές τις εντολές και τρέχει ένα μεγάλο μέρος του Μαραθωνίου, με αποτέλεσμα να συλληφθεί και να κρατηθεί για λίγες ώρες.

Στις 22 Μάη ο Λαμπράκης πήγε στη Θεσσαλονίκη, για να μιλήσει σε προγραμματισμένη εκδήλωση υπέρ της ειρήνης. Η πολιτική κατάσταση ήταν σχεδόν ίδια και στην συμπρωτεύουσα, μόνο που αυτήν τη φορά το παρακράτος ήταν που ανέλαβε να τελεί χρέη αστυνομίας. Παράλληλα της προγραμματισμένης συγκέντρωσης, το παρακράτος ετοίμαζε αντισυγκέντρωση στην ίδια περιοχή με τη γενική εποπτεία αστυνομίας και χωροφυλακής που είχε μαζική παρουσία με κορυφαία στελέχη επικεφαλής, όπως ο στρατηγός Μήτσου. Παρά τις διάφορες συστάσεις να διαλυθεί η αντισυγκέντρωση, μιας και την ίδια ώρα ο βουλευτής της ΕΔΑ Γιώργης Τσαρουχάς, χτυπήθηκε σφοδρά από παρακρατικούς, στην προσπάθεια του να πλησιάσει στον χώρο της εκδήλωσης, η αστυνομία έμεινε αμέτοχη. Τον Τσαρουχά τον εκδικήθηκε η χούντα σκοτώνοντας με βασανιστήρια το 1968.

Λίγες στιγμές αργότερα, και ενώ ο Λαμπράκης είχε εκφράσει δημόσια την ανησυχία του για τη διασφάλιση της σωματικής του ακεραιότητας, ένα τρίκυκλο το οποίο οδηγούσε ο Γκοτζαμάνης, ένα λούμπεν στοιχείο, έπεσε πάνω του και με ένα λοστό τον χτύπησε στο κεφάλι ο Εμμανουηλίδης, ένας καταδικασμένος για βιασμό και παιδεραστία. Ο Λαμπράκης έπεσε αιμόφυρτος κάτω. Βρισκόταν σε κωματώδη κατάσταση και από την πρώτη στιγμή οι διαγνώσεις ήταν πως επρόκειτο για θανάσιμο χτύπημα. Ο Γρέβιας που τον μετέφερε στο νοσοκομείο δήλωσε αργότερα πως ακόμα και στο νοσοκομείο δεν του παρείχαν τις πρώτες βοήθειες, αφήνοντας τον να πεθάνει. Στις 27 Μαΐου ο Γρηγόρης Λαμπράκης εξέπνευσε.

Οι δολοφόνοι δε θα συλλαμβάνονταν αν ο Μανώλης Χατζηαποστόλου, ο θρυλικός «Τίγρης», δεν αψηφούσε όλους τους κινδύνους και δεν πήδαγε πάνω στο τρίκυκλο, παλεύοντας μαζί τους για να μη διαφύγουν.

Στη δίκη που ακολούθησε αυτουργοί θεωρήθηκαν οι Γκοτζαμάνης και Εμμανουηλίδης, μέλη της οργάνωσης «Καρφίτσα», υπό τον Φον Γιοσμά όπως ήταν γνωστός, ένα εγκληματικό στοιχείο της Κατοχής με καταδίκη για δοσιλογισμό. Η πολιτική αυτή δολοφονία, όμως, δεν θα μπορούσε να χρεωθεί σε τρεις μόνο ανθρώπους που απλά την υλοποίησαν. Ήταν ολοφάνερη η ευθύνη της κυβέρνησης της ΕΡΕ και προσωπικά του Καραμανλή, το πολιτικό γραφείο του οποίου οργάνωνε και καθοδηγούσε τις παρακρατικές οργανώσεις. Λίγες μέρες πριν τη δολοφονία Λαμπράκη, ο ίδιος σκοτεινός κόσμος είχε επιστρατευτεί, εξοπλιστεί και χρηματοδοτηθεί ως επικουρικές δυνάμεις ασφαλείας κατά την επίσκεψη του Γάλλου προέδρου Ντε Γκολ. Αναμφίβολα η δολοφονία Λαμπράκη έπαιξε έναν καθοριστικό λόγο για την πτώση, λίγους μήνες αργότερα, της κυβέρνησης Καραμανλή.

Η δίκη των δολοφόνων υπήρξε ένα σκάνδαλο. Οι δολοφόνοι έπεσαν στα μαλακά, με την απόφαση να λέει ότι «εξ αμελείας προήλθε ο θάνατός του», ενώ αναγνωρίστηκαν στοιχεία «προτέρου έντιμου βίου» και ότι δεν «ενήργησαν από ταπεινά αίτια»… Η χούντα τους αμνήστευσε. Την ίδια στιγμή το καθεστώς προχώρησε σε διώξεις σε βάρος της πολιτικής αγωγής, των μαρτύρων, δημοσιογράφων, δικαστικών και παραγόντων της δίκης που επιδίωξαν την τιμωρία των ενόχων.

Το Σεπτέμβρη του 1964 με πρωτοβουλία της ΕΔΑ οργανώθηκε η Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη, ένα πραγματικό κίνημα νεολαίας, η μεγαλύτερη νεολαιίστικη οργάνωση μετά την ΕΠΟΝ, που εκπροσώπησε την ανάγκη της νέας γενιάς να ανασάνει και να παλέψει για ένα καλύτερο κόσμο. Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ τίμησε την Τρίτη τη μνήμη του Λαμπράκη με εκδήλωση στο μνημείο στο χώρο της δολοφονίας, ενώ οι ΕΛΜΕ της Θεσσαλονίκης οργάνωσαν αντιπολεμική πορεία την ίδια μέρα.

πηγή: prin.gr

  • Τελευταια
  • Δημοφιλή