Του ΓΙΑΝΝΗ ΚΙΜΠΟΥΡΟΠΟΥΛΟΥ*

Έτυχε μεγάλης αναπαραγωγής άρθρο του Mark Gilbert στο Bloomberg που, ξεκινώντας από ένα απόφθεγμα του Βιτγκενστάιν, υπογραμμίζει την αβεβαιότητα της διεθνούς ελίτ των αγορών απέναντι στην τελευταία φάση της ελληνικής κρίσης: «Η Ελλάδα δεν είναι κάτι, αλλά δεν είναι και τίποτα», είναι ο τίτλος που συμπυκνώνει το συμπέρασμά του. Ο ίδιος ο Βιτγκενστάιν έλεγε ότι «το να προσπαθήσεις να συζητήσεις για προσωπικά βιώματα όπως ο πόνος δεν είναι κάτι, αλλά ούτε και τίποτα».

Το βα­σα­νι­στι­κό δί­λημ­μα ανά­με­σα στο «κάτι» και στο «τί­πο­τα» δια­τρέ­χει το θρί­λερ της δια­πραγ­μά­τευ­σης της κυ­βέρ­νη­σης με τους δα­νει­στές. Η κυ­βέρ­νη­ση επέν­δυ­σε πολλά στην εν­διά­με­ση συμ­φω­νία της 20ής Φε­βρουα­ρί­ου επι­διώ­κο­ντας να κερ­δί­σει «κάτι»: λίγο χρόνο και λίγο χρήμα. Του­λά­χι­στον τα 7,2 δισ. ευρώ της υπό πα­ρά­τα­ση δα­νεια­κής σύμ­βα­σης με τα οποία θα μπο­ρού­σε να ελα­φρύ­νει δα­νεια­κές υπο­χρε­ώ­σεις άνω των 24 δισ. ευρώ εντός του έτους. Απέ­να­ντι σ’ αυτό το «κάτι» οι δα­νει­στές αντι­πα­ρά­θε­σαν ένα με­γα­λο­πρε­πές «τί­πο­τα». Αφε­νός έχουν ρο­κα­νί­σει το μισό και πάνω της τε­τρά­μη­νης πα­ρά­τα­σης, κα­τα­λο­γί­ζο­ντας μά­λι­στα στην κυ­βέρ­νη­ση την ευ­θύ­νη. Αφε­τέ­ρου δεν έχουν δώσει ίχνος χρή­μα­τος. Αντι­θέ­τως, έχουν εξω­θή­σει την κυ­βέρ­νη­ση να στραγ­γί­ξει τα δια­θέ­σι­μα των δη­μό­σιων φο­ρέ­ων προ­κει­μέ­νου να πλη­ρω­θούν κατά προ­τε­ραιό­τη­τα οι δα­νει­στές.

Τε­λι­κά, η σχέση που έχει δια­μορ­φω­θεί με­τα­ξύ δα­νει­στών και Ελ­λά­δας υπερ­βαί­νει το πλαί­σιο εκτέ­λε­σης ακόμη και μιας κα­νο­νι­κής το­κο­γλυ­φι­κής δα­νεια­κής σύμ­βα­σης. Ενώ ο οφει­λέ­της δεν έχει κα­θυ­στε­ρή­σει ούτε ευρώ ώρι­μου χρέ­ους, ο δα­νει­στής έχει εδώ και ένα χρόνο κη­ρύ­ξει «στάση δα­νει­σμού», απαι­τώ­ντας από τον οφει­λέ­τη πράγ­μα­τα που ου­δε­μία σχέση με την καλή εκτέ­λε­ση της δα­νεια­κής σύμ­βα­σης έχουν. Φα­ντα­στεί­τε, για πα­ρά­δειγ­μα, ότι έχετε ένα στε­γα­στι­κό δά­νειο υπό τμη­μα­τι­κή εκτα­μί­ευ­ση και με πα­ράλ­λη­λη εξό­φλη­σή του. Η τρά­πε­ζα, ενώ πλη­ρώ­νε­ται κα­νο­νι­κά και δια­σφα­λί­ζε­ται επαρ­κώς με την υπο­θή­κη στο ακί­νη­τό σας, απαι­τεί προ­κει­μέ­νου να σας χο­ρη­γή­σει τις επό­με­νες δα­νεια­κές δό­σεις να πε­ριο­ρι­στεί­τε σε ένα γεύμα τη μέρα, να κό­ψε­τε το χαρ­τζι­λί­κι στα παι­διά σας, να που­λή­σε­τε τα έπι­πλά σας, ή να βγά­λε­τε στο κλαρί την ή τον σύ­ζυ­γό σας.

ΈΝΑ­ΝΤΙ ΤΟΥ «ΤΙ­ΠΟ­ΤΑ» ΖΗ­ΤΟΥΝ «ΤΑ ΠΑΝΤΑ»

Για το «τί­πο­τα» που μέχρι στιγ­μής πα­ρέ­χουν οι δα­νει­στές απαι­τούν από την κυ­βέρ­νη­ση όχι απλώς «κάτι», αλλά σχε­δόν τα πάντα. Απα­ριθ­μού­με: Πρώ­τον, ενώ η κυ­βέρ­νη­ση επι­χεί­ρη­σε να ανα­γά­γει τη συμ­φω­νία σε πο­λι­τι­κή δια­δι­κα­σία κο­ρυ­φής, το «άτυπο» Eurogroup επέ­βα­λε ως κα­τ’ε­ξο­χήν πο­λι­τι­κή δια­δι­κα­σία την «τε­χνι­κή δια­βού­λευ­ση» με τους θε­σμούς της πρώην τρόι­κας («πρώτα συμ­φω­νία με τους θε­σμούς και ύστε­ρα πο­λι­τι­κή από­φα­ση»). Δεύ­τε­ρον, ενώ η κυ­βέρ­νη­ση προ­σπά­θη­σε να δώσει έντο­νη επι­κοι­νω­νια­κή χροιά στη δια­πραγ­μα­τευ­τι­κή ομάδα, με τη φι­λο­δο­ξία να προ­κα­λέ­σει σύγ­χυ­ση και ρήγ­μα­τα με­τα­ξύ των εταί­ρων, κα­τέ­λη­ξε η ίδια θύμα της με­τω­πι­κής, επι­κοι­νω­νια­κής αντε­πί­θε­σης των δα­νει­στών και υπο­χρε­ώ­θη­κε να αλ­λά­ξει ρό­λους και πρό­σω­πα στη δια­πραγ­μά­τευ­ση (bulling κατά Βα­ρου­φά­κη και ανα­σύν­θε­ση ομά­δας). Ανε­ξαρ­τή­τως προ­θέ­σε­ων, η εξέ­λι­ξη κα­τα­γρά­φε­ται ως επι­κοι­νω­νια­κή ήττα. Τρί­τον, ενώ η «τε­χνι­κή» δια­πραγ­μά­τευ­ση ξε­κί­νη­σε με την προ­ϋ­πό­θε­ση ότι δεν συ­ζη­τού­νται νέα λι­τό­τη­τα και νέα μέτρα «εσω­τε­ρι­κής υπο­τί­μη­σης», η πλευ­ρά των δα­νει­στών έχει με­τα­θέ­σει τη συ­ζή­τη­ση ακρι­βώς σε αυτό το πεδίο (συ­ντά­ξεις, ερ­γα­σια­κά, ΕΝΦΙΑ, ΦΠΑ), επι­διώ­κο­ντας υπο­χώ­ρη­ση της κυ­βέρ­νη­σης. Η συ­ζή­τη­ση για δη­μο­σιο­νο­μι­κά «ισο­δύ­να­μα» σχε­δόν εξα­φα­νί­στη­κε, πα­ρό­τι η τε­λευ­ταία λίστα Βα­ρου­φά­κη εκ­πλή­ρω­νε το πρό­σχη­μα της κο­στο­λό­γη­σης που απαι­τού­σαν οι δα­νει­στές. Τέ­ταρ­τον, ακόμη και η λο­γι­στι­κή βάση της συ­ζή­τη­σης, η μεί­ω­ση του στό­χου για πρω­το­γε­νές πλε­ό­να­σμα, έχει προ­φα­νέ­στα­τα υπο­νο­μευ­τεί από τον χρη­μα­το­δο­τι­κό στραγ­γα­λι­σμό. Η επί­τευ­ξη πλε­ο­νά­σμα­τος 1,2% -1,5% κα­θί­στα­ται πολύ δυ­σκο­λό­τε­ρη χωρίς πρό­σθε­τες πε­ρι­κο­πές ή φό­ρους, καθώς οι μα­κρο­οι­κο­νο­μι­κές προ­βλέ­ψεις επι­δει­νώ­νο­νται, το δη­μο­σιο­νο­μι­κό και χρη­μα­το­δο­τι­κό κενό διευ­ρύ­νο­νται.

ΕΚΤΡΟ­ΠΗ ΣΤΗ «ΣΥΜ­ΜΟΡ­ΦΩ­ΣΗ»

Το απο­τέ­λε­σμα της τα­κτι­κής των δα­νει­στών, στην οποία ζω­τι­κό ρόλο έχει παί­ξει το ιδιό­τυ­πο μέ­τω­πο που έχει συ­γκρο­τή­σει ο Σόι­μπλε με τις ηγε­σί­ες ΕΚΤ και ΔΝΤ, είναι ότι έχουν εκτρέ­ψει την επα­να­δια­πραγ­μά­τευ­ση σε μια δια­δι­κα­σία «συμ­μόρ­φω­σης» στο πνεύ­μα του μνη­μο­νί­ου, έξω από το οποίο υπάρ­χει μόνο χρε­ο­κο­πία και Grexit. Ακόμη κι αν στο κο­ρυ­φαίο επί­πε­δο της ευ­ρω­παϊ­κής ηγε­σί­ας (Μέρ­κελ, Ολάντ, Γιούν­κερ) επι­κρα­τεί μια πιο διαλ­λα­κτι­κή και ρε­α­λι­στι­κή προ­σέγ­γι­ση αυτού που απο­κα­λεί­ται «έντι­μος συμ­βι­βα­σμός», δεν είναι διό­λου βέ­βαιο ότι αυτός είναι απο­δε­κτός από τα εξαι­ρε­τι­κά αυ­το­νο­μη­μέ­να κέ­ντρα ισχύ­ος της πο­λυ­με­ρούς δια­πραγ­μά­τευ­σης, όπως είναι το ΔΝΤ, η ΕΚΤ, η Κο­μι­σιόν και οι γρα­φειο­κρά­τες- τε­χνο­κρά­τες που τα πλαι­σιώ­νουν. Τε­λευ­ταί­ες χα­ρα­κτη­ρι­στι­κές εν­δεί­ξεις: ο επί­τρο­πος Ντο­μπρόβ­σκις προ­α­ναγ­γέλ­λει ανα­θε­ώ­ρη­ση του στό­χου για την ανά­πτυ­ξη, γνω­ρί­ζο­ντας ότι αυτό θα επι­δει­νώ­σει τα «λο­γι­στι­κά» της δια­πραγ­μά­τευ­σης. Το ΔΝΤ επι­μέ­νει μετ’ επι­τά­σε­ως σε πε­ρι­κο­πές συ­ντά­ξε­ων και πε­ραι­τέ­ρω απο­ρύθ­μι­ση της ερ­γα­σί­ας και των αγο­ρών, γνω­ρί­ζο­ντας ποια πο­λι­τι­κή πίεση ασκούν αυτά στην κυ­βέρ­νη­ση. Και πάνω απ’ όλους η ΕΚΤ αγνο­εί επι­δει­κτι­κά τις προει­δο­ποι­ή­σεις της κυ­βέρ­νη­σης για το «στράγ­γι­σμα» των τα­μεί­ων, επι­μέ­νο­ντας στο «δόγμα»: ρευ­στό­τη­τα (ELA) μόνον όσο είναι φε­ρέγ­γυ­ες και κε­φα­λαια­κά επαρ­κείς οι τρά­πε­ζες. Ποιος το κρί­νει αυτό; Μα, η ίδια η ΕΚΤ, φυ­σι­κά.

Ο ΦΑΥ­ΛΟΣ ΚΥ­ΚΛΟΣ ΧΡΕ­Ο­ΚΟ­ΠΙ­ΑΣ-GREXIT

Οι τρεις αυ­το­νο­μη­μέ­νοι θε­σμοί -οι δυο τους, ΕΚΤ και ΔΝΤ, εξ ορι­σμού πο­λι­τι­κά ανε­ξέ­λεγ­κτοι- κά­νουν χο­ντρό παι­χνί­δι γύρω από το «κάτι» και το «τί­πο­τα» που μπο­ρεί να προ­κα­λέ­σει στην Ευ­ρω­ζώ­νη μια ελ­λη­νι­κή χρε­ο­κο­πία ή ένα συ­να­κό­λου­θο (;) Grexit. Απο­κρύ­πτο­ντας τη σύ­γκρου­ση συμ­φε­ρό­ντων που προ­κύ­πτει από τη διπλή τους ιδιό­τη­τα ως δα­νει­στές (του 80% του ελ­λη­νι­κού χρέ­ους) και ως «ανε­ξάρ­τη­τοι αξιο­λο­γη­τές» του οφει­λέ­τη, τρο­φο­δο­τούν τον φαύλο κύκλο αυ­το­εκ­πλη­ρού­με­νης προ­φη­τεί­ας, στην οποία επι­χει­ρούν να εγκλω­βί­σουν την κυ­βέρ­νη­ση. Στο ένα άκρο του φαύ­λου κύ­κλου είναι το «τί­πο­τα», ή «σχε­δόν τί­πο­τα», δη­λα­δή μια αθέ­τη­ση πλη­ρω­μής, την οποία η ΕΚΤ και το ΔΝΤ πολύ θα ήθε­λαν να αντι­με­τω­πί­σουν ως χρε­ο­κο­πία εντός ευρώ, χωρίς συ­νέ­πειες σε κα­νέ­να άλλο πλην της Ελ­λά­δας. Στο άλλο άκρο του κύ­κλου είναι το «κάτι» (αλλά πόσο ακρι­βώς;), δη­λα­δή το Grexit. Το οποίο κα­θί­στα­ται οδυ­νη­ρός μο­νό­δρο­μος αν, έπει­τα από μια χρε­ο­κο­πία και ενώ­πιον ενός bank run, η ΕΚΤ στα­μα­τή­σει να δέ­χε­ται ελ­λη­νι­κά ομό­λο­γα και κλεί­σει και την τε­λευ­ταία στρό­φιγ­γα ρευ­στό­τη­τας, τον ELA. Τότε η προ­φη­τεία θα έχει εκ­πλη­ρω­θεί. Αλλά ως προ­με­λε­τη­μέ­νος φόνος (της Ελ­λά­δας) και ως κατά λάθος βαρύς αυ­το­τραυ­μα­τι­σμός (της Ευ­ρω­ζώ­νης).

Ο φαύ­λος κύ­κλος θα μπο­ρού­σε να σπά­σει, αν υπήρ­χε ίχνος ει­λι­κρί­νειας στη στάση και στις δια­κη­ρύ­ξεις των δα­νει­στών, με δυο απλά βή­μα­τα. Πρώ­τον, μια συμ­φω­νία μεί­ω­σης και ανα­διάρ­θρω­σης του χρέ­ους εδώ και τώρα θα κα­θι­στού­σε πε­ριτ­τή μια ελ­λη­νι­κή χρε­ο­κο­πία, ακόμη κι αν τον Μάιο δεν πλη­ρω­νό­ταν η οφει­λή 1 δισ. στο ΔΝΤ. Δεύ­τε­ρον, αν η ΕΚΤ παί­ξει το ρόλο του δα­νει­στή έσχα­της κα­τα­φυ­γής και εγ­γυ­η­τή των τρα­πε­ζών, τότε οφεί­λει να ανα­κοι­νώ­σει εδώ και τώρα ότι δια­θέ­τει όλους τους ανα­γκαί­ους πό­ρους για να ακυ­ρώ­σει μια «έφοδο στο γκισέ». Ούτε το ένα θα γίνει ούτε το άλλο, αν και θα ήταν αυ­το­νό­η­τα στο πλαί­σιο μιας νο­μι­σμα­τι­κά κυ­ρί­αρ­χης χώρας ή μιας κυ­ρί­αρ­χης νο­μι­σμα­τι­κής ένω­σης. Δεν θα γίνει πριν οι δα­νει­στές επι­βά­λουν στην κυ­βέρ­νη­ση έναν όχι έντι­μο, αλλά πο­λι­τι­κά οδυ­νη­ρό συμ­βι­βα­σμό. Η μόνη λύση που έχει η κυ­βέρ­νη­ση είναι να τα προ­κα­λέ­σει. Και μο­να­δι­κό της μέσο τώρα είναι να μην πλη­ρώ­σει το χρέος προς το ΔΝΤ, τον Μάιο και τον Ιού­νιο. 

Οι δα­νει­στές απαι­τούν από την κυ­βέρ­νη­ση «τα πάντα», υπο­σχό­με­νοι «το τί­πο­τα», για να απο­φευ­χθεί «το κάτι». Για να απε­γκλω­βι­στεί απ’ αυτή την πα­γί­δα η κυ­βέρ­νη­ση έχει την ευ­και­ρία να την αντι­στρέ­ψει. Να κάνει «το κάτι» και να μην δε­σμευ­τεί για «τί­πο­τα» που να πε­ριέ­χει λι­τό­τη­τα ή ολίγη από μνη­μό­νια. Ύστε­ρα, «τα πάντα» είναι πι­θα­νά.

*Πηγή: rproject.gr