Σήμερα: 29/03/2024
Τρίτη, 27 Νοεμβρίου 2018 08:56

Μάρτυρες ήρωες

Γράφτηκε από τον

spart118.jpg

Γράφει ο Βασίλης Καλαματιανός.

Στις 26 του Νοέμβρη συμπληρώνονται 75 χρόνια από την εκτέλεση - δολοφονία των 118 πατριωτών στο Μονοδένδρι από τα Γερμανικά ναζιστικά στρατεύματα κατοχής.

Η εκτέλεση των 118 δεν είναι ένα μεμονωμένο γεγονός. Σήμερα είναι γνωστά τα στρατόπεδα συγκέντρωσης – εξόντωσης Άουσβιτς-Νταχάου, οι φούρνοι αερίων, η εξόντωση Εβραίων, Τσιγγάνων και αντιφασιστικών σ' όλη την Ευρώπη και τη Γερμανία.

Στην Ελλάδα τα φασιστικά στρατεύματα κατοχής (Γερμανικά - Ιταλικά- Βουλγαρικά) είχαν μετατρέψει τη χώρα σ' έναν απέραντο τόπο εκτελέσεων. Σκοπευτήριο Καισαριανής, Χαϊδάρι
«Παύλου Μελλά» Θεσσαλονίκη, Δομένικο Ελασσόνας, Μουσιώτισσα Ιωαννίνων Καμένο Άρτας, Δίστομο, Επαρχία Βιάννου Κρήτης, Προσφυγικά και Γηροκομείο Πάτρας, Δράκενα Πηλίου, Καλαμάτα. Όλοι οι εκτελεσμένοι ήταν άοπλοι ανάμεσά τους και γυναικόπαιδα.

Πρέπει να σημειώσουμε ότι οι θηριωδίες γίνονται με κατεύθυνση του Γ’ Ράιχ του Χίτλερ και των επιτελείων του με στόχο να κάμφουν την Αντίσταση των λαών. Το 1943 μετά τη συντριβή των Γερμανικών στρατευμάτων στο Σταλινγκράντ και την παράδοσή τους στις 2 του Φλεβάρη, ο πόλεμος παίρνει άλλη τροπή, το πληγωμένο θηρίο γίνεται πιο επικίνδυνο. Ανάμεσα στα χιλιάδες θύματα και τόπους μαρτυρίων στη χώρα μας θα αναφέρουμε:

  • Τους 800 και πλέον κρατούμενους στο ατμόπλοιο GITTA DIGENOVA που στην πλειοψηφία τους ήταν μόνιμοι και έφεδροι αξιωματικοί ανάμεσά τους και ο Κ. Δαβάκης, τους οποίους οι Ιταλοί μετέφεραν στην Ιταλία και βυθίστηκε στις 21 Γενάρη στα στενά του Τάραντα.
  • Στις 16/2 στο Δομένικο Ελασσόνας δολοφονούν στο χωριό 150 άντρες από 17 χρονών και άνω.
  • Στις 6/6 στο Κούρνοβο τουφεκίζουν 106 κρατούμενους σαν αντίποινα. Για τη σφαγή αυτή ο Γιάννης Ρίτσος έγραφε «όχι κραυγές και κλάματα ιερή σιγή να φέξει το χώρο ετούτο που έπεσαν οι Άγιοι 106 γερόντοι και ανταρτόπουλα παιδιά της Ρωμιοσύνης κάθε όνομα και ένα σπαθί και ένα άστρο αδερφοσύνης ωσότου να έρθει η Λευτεριά στάρι και ανθό να σπείρει και το θλιμμένο Κούρνοβο να στήσει πανηγύρι και οι 106 άδουλοι για πάντα αναστημένοι φρουροί του δίκιου να ορθωθούν μέσα στην οικουμένη».
  • Στις 16/8 στο Καμμένο της Άρτας εκτέλεσαν 318 κατοίκους, αδιάκριτα παιδιά γυναίκες άντρες.
  • ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ στις 13/12 τα Γερμανικά στρατεύματα που έκαναν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις έφτασαν στα Καλάβρυτα που ο ΕΛΑΣ είχε απελευθερώσει για μεγάλο διάστημα, αλλά δεν ήταν στην πόλη και αφού κύκλωσαν το χωριό και συγκέντρωσαν τους κατοίκους στην πλατεία, έκλεισαν τις γυναίκες και τα μικρά παιδιά στο σχολείο, έβαλαν φωτιά στο χωριό και με πολυβόλα δολοφόνησαν 742 άντρες από 12 χρονών και άνω.

Η Κατίνα Παΐζη έγραφε: «Τρεις μήνες τα Καλάβρυτα τους Ούνους πολεμάνε. Αητοί φωλιάζουν στις κορφές κι οχτρό δεν προσκυνάνε. Βαστούν στα χέρια τ' άρματα και το πικρό τ' αχείλι μηνά στους σκλάβους λευτεριάς να καρτερούν Απρίλη. Τρεις μήνες τα Καλάβρυτα στη φλόγα του πολέμου χτυπούσαν τα πλατειά φτερά στο πείσμα τ' άγριου ανέμου και των παλιών ελευθέρων η αγνή σπορά και γέννα έγραψε μ ' αίμα θρυλικό καινούργιο εικοσιένα».

  • ΜΟΝΟΔΕΝΔΡΙ. Στις 26 Νοέμβρη 1043, έγινε εκτέλεση, αλλά αναδείχθηκε και ο ηρωισμός των 118 πατριωτών. Το τρομερό αυτό έγκλημα συντάραξε την ευρύτερη περιοχή, αλλά ταυτόχρονα δυνάμωσε και τη θέληση του λαού για δράση. Ο λαός τους έκλαψε και τους τραγούδησε:

Με το τραγούδι πέθανες

και δάκρυα δεν σου στέκουν

της λευτεριάς τα δάχτυλα

στεφάνι αγνό σου πλέκουν.

Το δράμα των εκτελεσμένων ηρώων είχε ξεκινήσει τη νύχτα της 23η Οκτώβρη 1943 όταν Γερμανοί και ταγματασφαλίτες του Λεωνίδα Βρεττάκου μπλόκαραν τη Σπάρτη και έκαναν συλλήψεις με βάση συγκεκριμένο κατάλογο που αφορούσε μέλη και συμπαθούντες του ΚΚΕ του ΕΑΜ και της ΕΠΟΝ. Αρκετοί γλύτωσαν γιατί δεν ήταν στα σπίτια τους, άλλοι κατάφεραν να διαφύγουν. Ανάμεσα στους συλληφθέντες αγωνιστές ήταν επιστήμονες, φοιτητές, μαθητές, εργάτες, αγρότες. Μεταξύ αυτών οι Γιατράκος Γ. πρόεδρος του Δικηγορικού συλλόγου, ο Καρβούνης Χρ. Χειρουργός, Ζερβομπεάκος Α. διευθυντής της Εθνικής Τράπεζας, Φικιώρης Μελέτης πρώην υπουργός, όλοι τους μέλη της ΝΕ του ΕΑΜ. Οι 300 περίπου συλληφθέντες μεταφέρθηκαν στις φυλακές της Τρίπολης.

Στο Μονοδένδρι οι Γερμανοί έκαναν αρκετές ομαδικές και ατομικές εκτελέσεις. Αυτή των 118 την συνέδεσαν με τη μάχη στο «Λογγάκι» όπου στις 25 Νοέμβρη τμήμα του ΕΛΑΣ χτύπησε και εξολόθρεψε φάλαγγα με 40 Γερμανούς. Ανίκανοι να ανακόψουν το αντάρτικο κίνημα προχώρησαν για άλλη μια φορά στη λογική των αντιποίνων και στην εκτέλεση φυλακισμένων.

Η Γερμανική ανακοίνωση για την εκτέλεση περιελάμβανε τα ονόματα 100 φυλακισμένων Σπαρτιατών. Οι 18 είναι ή άλλοι φυλακισμένοι, ή εργαζόμενοι που βρέθηκαν στο δρόμο.

Οι παρακάτω αναφορές σχετικά με την εκτέλεση των 118, είναι τμήμα της περιγραφής του διερμηνέα των Γερμανών που δόθηκε στον ανακριτή του 8ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ, 8 μέρες μετά την εκτέλεση όταν δραπέτευσε και προσχώρησε στον ΕΛΑΣ.

Τα ξημερώματα στις 26 Νοέμβρη γερμανικά καμιόνια με τους κρατούμενους ξεκινάνε για το Μονοδένδρι. Δεμένοι δυο-δυο κατεβαίνουν από τα αυτοκίνητα. Ανάμεσά τους 2 αδέρφια Ανδριτσάκη, 3 αδέρφια Αλεμαγκίδη, 4 αδέρφια Τζιβανόπουλοι και άλλοι αγωνιστές του ΕΑΜ, πατριώτες, που είχαν πιαστεί στο μπλόκο της 23ης Οκτώβρη από τους μασκοφορεμένους Ταγματοασφαλίτες και τα Γερμανικά Ες-Ες.

Όταν κατέβηκαν όλοι από τα αυτοκίνητα, τους έβαλαν στη σειρά, απέναντι τους τα πολυβόλα, τους δήλωσαν ότι θα εκτελεσθούν. Τότε οι 117 με μια φωνή, φώναξαν «Να ζήσει ο γιατρός Καρβούνης». «ΟΧΙ! ΟΧΙ!» απάντησε ο Καρβούνης, «το αντίθετο πρέπει να γίνει». Όμως οι Γερμανοί, τον έβγαλαν από τη σειρά και τα πολυβόλα θέρισαν τους 117. «Εσύ θα ζήσεις» του είπαν οι Γερμανοί. Τότε ο γιατρός που ήξερε γερμανικά τούς έβρισε στη γλώσσα τους. Τον χτύπησαν στα χέρια και τα πόδια για να υποφέρει. Η απάντηση δόθηκε ακόμη μια φορά «Φασίστες Δολοφόνοι. Η Ελλάδα θα ζήσει λεύτερη. ΖΗΤΩ ΤΟ ΕΑΜ».

Από τη στιγμή της σύλληψής τους γνώριζαν λίγο πολύ τι τους περιμένει. Αλώστε οι Έλληνες συνεργάτες των Γερμανών ήταν σαφείς. «Αν θέλετε να σωθείτε, βοηθήστε τους Γερμανούς προστάτες μας στο έργο τους». Ένα ακόμη στοιχείο που αποδεικνύει την πατριωτική στάση των κρατουμένων ήταν σημείωμα που βρέθηκε ματωμένο στην τσέπη του Γ. Γιατράκου. Το είχε γράψει δυο μέρες πριν την εκτέλεση. «Πάντως από τη φυλακή δε βγαίνω (έγραφε) αν δε βγουν και οι υπόλοιποι διακόσιοι ενενήντα εννιά, από τους τριακόσιους που είμεθα. Όταν έρθει η ώρα μου θα πω (στο εκτελεστικό απόσπασμα) θα φωνάξω φεύγοντας: ΖΗΤΩ Η ΛΑΪΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ».

Αυτό ήταν το όραμα των ηρώων, έδωσαν τη ζωή τους για τη λευτεριά της πατρίδας, για την Ελλάδα της ΛΑΪΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ.

Έχουν γραφτεί ποιήματα, για το Χρήστο Καρβούνη, τη Τζιβανοπουλίνα μάνα, για τους 118. Ο λαός μας τους αποθανάτισε με το παρακάτω τραγούδι:

Τρεις περδικούλες κάθονται σε μοναχό κλαράκι,

έχουν λυπητερή λαλιά, πικρό το μοιρολόι.

Τι είναι το κακό που γίνηκε στο μαύρο Μονοδένδρι.

Γιατί 'ναι λιάστρα τα κορμιά και θάλασσα το αίμα.

Κι ανάμεσα απ' τα αίματα ψιλή φωνούλα βγαίνει.

Προδότες μας παρέδωσαν στων Γερμανών τα χέρια.

Η ιστορία έχει τοποθετήσει τους 118 μάρτυρες-ήρωες πλάι στους 300 του Λεωνίδα στις Θερμοπύλες, στου Δαβάκη τ' άξια παλικάρια στην Πίνδο. Δεν ήταν βέβαια φοβεροί πολεμιστές. Ήταν όμως πατριώτες ασυμβίβαστοι πολέμιοι των φασιστικών στρατευμάτων κατοχής, ανίκητοι αγωνιστές της λευτεριάς.

Τα τελευταία χρόνια η μνήμη τους απολαμβάνει ΠΑΝΔΗΜΗ τιμή. Υπήρξαν όμως πολλά χρόνια που έγινε προσπάθεια να ξεχασθούν, που η τιμή και μνημόνευση των 118 εθεωρείτο ανθελληνική πράξη. Μετά από αυτή τη μαύρη περίοδο, σ’ ένα διάστημα πολιτικού ημίφωτος, οι 118 τιμήθηκαν το Νοέμβρη του 1963, στον τόπο της εκτέλεσης, με απουσία Δημοτικών, Κρατικών και Θρησκευτικών αρχών. Επιμνημόσυνη δέηση «υπέρ των δολοφονηθέντων και αγρίως κατακρεουργηθέντων», όπως είπε, έκανε ο παπά Καρβούνης.

Η παραπάνω στάση των αρχών και κυβερνήσεων αυτής της περιόδου, εξηγεί και γιατί ουσιαστικά δε διεκδικήθηκαν Γερμανικές αποζημιώσεις.

Νοέμβρης 2018                                                                                                                       

ΠΗΓΗ: ergatikosagwnas.gr

  • Τελευταια
  • Δημοφιλή